Huiselijk geweld is onderdeel van onze samenleving. Afgrijselijk en helaas een feit. Het schijnt dat in één op de vier huishoudens mentale en/of fysieke klappen vallen. Ik heb het zelf ook meegemaakt, o.a. mijn moeder had losse handen, to put it mildly. Dat is ondertussen lang geleden en in dankbaarheid kan ik schrijven dat ik het allemaal een plekje heb kunnen geven. Maar toen ik zag hoe Will Smith tijdens de Grammy uitreiking Chris Rock een klap in zijn gezicht gaf, was ik zoals zovelen shocked en wilde het begrijpen.
Mijn moeder was alcoholist
Wanneer huiselijk geweld voorkomt in één op de vier gezinnen, dan is dat bij je buren, bij diens buren of … bij jezelf. Wij waren het vroeger zelf. Mijn moeder was alcoholist en ik heb haar eigenlijk nooit nuchter meegemaakt. Ze communiceerde met negatieve taal, vernederende acties en met haar handen. Alleen door haar te helpen – boodschappen doen, klusjes in huis – en door goed te presteren op school had ze positieve aandacht. Maar het werd onhoudbaar. Vanaf mijn 13e ben ik bij mijn vader gaan wonen. Ik kan over mijn totale jeugd een flink boek schrijven, maar ik hou het hier verder erop dat het lang heeft geduurd voordat ik kon geloven dat ik wél ok ben.
The Fresh Prince of Bell Air
In de jaren ’90 hadden we de mega populaire serie ‘The Fresh Prince of Bell Air’ met als hoofdrolspeler Will Smith. Will speelt de teenager die, omdat hij te vaak in de problemen kwam, door zijn moeder vanuit hun buurtje in Philadelphia naar zijn oom Philip en tante Vivian Banks in het rijke Bell-Air wordt gestuurd. Wills aanwezigheid in het gezin Banks leidde tot allerlei hilarische taferelen tussen hem, de medegezinsleden en de butler. Het zou Wills definitieve doorbraak zijn als rapper en blockbuster-acteur.
Multi-talent met een verleden
Will Smith bleek meer te kunnen dan min-of-meer zichzelf spelen in en als The Fresh Prince. Naast dat hij een paar vette hits heeft gescoord en talent heeft om mensen te laten lachen, speelt hij ook diverse serieuze rollen. Daarin speelt hij bijvoorbeeld overtuigend de vader die een kind is verloren. Tevens blijkt hij de absolute topper in het verdedigen van onze planeet tegen kwaadaardige ruimtewezens en ander buitenaards gespuis. Maar er is ‘meer Will’, Will Smith heeft een stevig verleden met een agressieve vader.
De klap
Eind maart dit jaar zag de wereld hoe tijdens de uitreiking van de Academy Awards – de ‘Oscars’ – Smith het podium opstormde en de spreker Chris Rock uitschold en een rake klap in diens gezicht gaf. Rock was bezig met een roast – een vorm van humor waarin je iemand anders heel scherp de maat neemt. Beledigen mag in een roast en is er zelfs een belangrijk onderdeel van. Will zat in de zaal met zijn vrouw Jada en opeens was zij was doelwit van Chris’ roast. Jada heeft last van kaalheidsplekken en scheert daarom haar hoofd kaal. De opmerkingen daarover in de roast werden voor Will Smith te veel. Hij stond op uit zijn stoel en de rest is geschiedenis.
Humor als redmiddel
Vorig jaar is een boek over Will Smith uitgekomen: Will. Hierin vertelt hij zijn indrukwekkende levensverhaal. Het eerste hoofdstuk heet Fear (angst) en gaat over de agressieve vader van Will. Zijn vader slaat zijn moeder, tiranniseert het gezin en zorgt voor diepe angst bij Will. Will voelt zich als klein mannetje machteloos naar zijn moeder toe. Hij wil haar verdedigen. Maar wat doe je op die leeftijd tegen je dronken vader? Will ontdekt humor. Als hij de clown is en iedereen in het gezin lacht, dan vallen er geen klappen.
Ik ben een lafaard
Ondanks Wills humor houden de klappen uiteraard en helaas niet op. Wills moeder verlaat het gezin in zijn tienerjaren. Will mag uiteraard mee met zijn moeder die niet ver van het gezin bij Wills oma gaat wonen. Maar Will durft niet tégen zijn vader te kiezen. Lang verhaal kort, deze gevierde acteur groeit op met een fenomenaal gevoel van angst en falen. “I am a coward” – ik ben een lafaard. Toen ik dat in zijn boek las, wist ik waarom Will voor het oog van de wereld een klap uitdeelde: hij wilde nooit meer een lafaard zijn. De trigger klopte, de lading niet.
De trigger
De parallel is helder: de vrouw van wie hij houdt, daar blijf je vanaf, wie je ook bent. Of het nou zijn moeder of zijn vrouw betreft. De trigger. De lading die er vrij kwam, die klopte uiteraard niet. Chris Rock incasseerde een deel van de lading die voor Wills vader bestemd was. Of voor de kinderen die Will in zijn jeugd jarenlang pestten. Of wie dan ook.
De erfenis van je jeugd
Iedereen maakt dingen mee in zijn of haar jeugd. De een meer dan de ander. Dat laat littekens achter: krasjes, groeven en soms diepe sporen. De ‘kunst’ is om te herkennen wat dat in je huidige leven doet. De ‘erfenis’ van je jeugd is vaak niet alleen maar negatief.
Will Smith heeft van anderen entertainen zijn vak gemaakt. In verhalen vertellen – de rapper – voelde hij zich veilig. Anderen laten lachen is zijn nummer 1 skill. Bovendien kan hij zich enorm goed in een ander verplaatsen, eigenschap nummer 1 voor acteurs.
Ik heb van anderen helpen mijn vak gemaakt. Helpen om succesvol te zijn, om hun dromen te bereiken. Hoe je dat doet – de strateeg – en hoe je dat aan de rest van de wereld laat zien – de marketeer – is wat ik al meer dan 20 jaar dagelijks doe en ongelooflijk leuk vind.
Ondernemen is 80% psychologie
De klap van Will Smith laat goed zien dat het begrijpen en onder controle hebben van je negatieve ervaringen belangrijk is. Of die ervaringen nou uit je jeugd of uit je recentere verleden komen. Soms zijn de gevolgen ervan heel duidelijk en loopt de emmer over, vaak is het subtieler en zitten die ervaringen je ónbewust in de weg.
Ook in ondernemen is het belangrijk die drempels te herkennen en te overwinnen. Een succesvol bedrijf neerzetten is een mix van psychologie en tactieken.
Tot slot
In hoeverre Will Smith de glazen van zijn carrière onherstelbaar heeft ingegooid, gaan we meemaken. Ik wens hem veel liefde toe in het verder verwerken van zijn jeugdervaringen. Het lijkt erop dat dit een eenmalig incident was en ik hoop voor zijn omgeving, en niet in de laatste plaats voor hemzelf, dat dat inderdaad zo is.
P.s. Als je weleens denkt: wat zit er nou toch in de weg, waarom lukt het mij niet om mijn onderneming te laten groeien? Maak dan gerust een vrijblijvende afspraak. Ik kan het in één gesprek niet voor je oplossen, maar vrijwel altijd ontdek ik wat de obstakels zijn waardoor de groei niet zo gaat als jij graag wil.
