Tijdens de huidige coronacrisis werken we allemaal thuis. Maar gedeelde werkplekken worden al jaren steeds populairder. Casper Leerssen (MSc), werkzaam bij Areaal Advies als Adviseur Ruimtelijke Economie deed voor zijn masterthesis, in samenwerking met Seats2Meet, onderzoek naar de beoogde omgevingseffecten van shared workspaces en deelt vandaag zijn belangrijkste bevindingen.
De opkomst van digitale economie heeft zowel de spreiding als de concentratie van economische activiteiten beïnvloed. Dankzij moderne communicatietechnologieën zoals mobiele netwerken en de cloud is er een nagenoeg onbeperkte toegang tot digitale informatie. Dit heeft gezorgd voor een geleidelijke ontkoppeling van werknemers en hun vaste werkplekken, voornamelijk in de creatieve en zakelijke sector. Daarnaast heeft de financiële crisis van 2008 en de daaropvolgende recessie in combinatie ervoor gezorgd dat mensen nieuwe innovatieve vormen van werk zijn gaan zoeken. Dit heeft geleid tot een toename in het aantal zelfstandig professionals en startups. De grote mate van vrijheid die ontstaat doordat deze zelfstandigen op verschillende plekken kunnen werken kan ervoor zorgen dat ze geïsoleerd raken tijdens hun werk en slechts beperkte mogelijkheden vinden om netwerken op te bouwen en samen te werken met anderen. Desondanks zien we dat mensen met op kennis gebaseerde, digitale en creatieve banen zich tijdens hun werk in grote mate concentreren op specifieke plekken binnen stedelijke gebieden, zoals Amerikaans socioloog Richard Florida al jaren stellig beweert.
In het licht van deze ontwikkelingen winnen coworking spaces aan populariteit. In een coworking space delen mensen hun flexibele werkplek met anderen in een open ruimte. Het onderliggende idee hierbij is dat er interacties plaatsvinden tussen de verschillende gebruikers waardoor er samenwerking en innovatie kan ontstaan. Daarnaast blijkt het een plek waar zzp’ers en andere solo-werkers heen gaan voor een stukje collegialiteit of ‘reuring’ op de werkplek. De coworking space is een van de voorbeelden van een gedeelde werkplek die momenteel zich snel populair maakt.
Bron: NOS en Coworker.com
Steeds meer ‘oudere’ gedeelde werkplekken nemen, vanwege bovenstaande ontwikkelingen, functies over die oorspronkelijk enkel bij een coworking space hoorden. Zo zijn er de serviced offices waarin klanten plug and play kantoorruimte kunnen huren en daarnaast gebruik kunnen maken van coworking plekken, catering en zakelijke diensten zodat gebruikers zich niet bezig hoeven te houden met randzaken. Ook business incubators, die startups begeleiden in hun eerste groeifase bieden soms coworking plekken aan zodat coworkers en startups elkaar kunnen inspireren. Aan de andere kant van het spectrum is er het vaak traditionele, bedrijfsverzamelkantoor waarin er uitsluitend gescheiden kantoor- of werkruimte wordt aangeboden aan ondernemers en er nauwelijks interactie tussen gebruikers plaatsvindt. Hieronder vallen ook de creatieve broedplaatsen waarin kunstenaars en creatieve ondernemers zijn gevestigd.
Al dit soort gedeelde werkplekken hebben een bepaalde relatie met hun directe omgeving. In de literatuur gaat het vaak over de processen die zich binnen de muren afspelen, maar niet over wat er zich net buiten die muren afspeelt. Mijn masterthesis spitst zich hier op toe. Via een afstudeerstage bij Seats2Meet Utrecht heb ik alle gedeelde werkplekken in de provincie Utrecht in kaart gebracht. Daarnaast heb ik via interviews met verschillende beheerders en gebruikers van gedeelde werkplekken op een exploratieve manier onderzocht welke beoogde omgevingseffecten deze werkplekken hebben en wat deze effecten verklaart. De meest interessante resultaten deel ik graag in deze blog.
De gedeelde werkplek die gebruikt wordt door creatievelingen is de creatieve broedplaats. Deze broedplaatsen hebben afhankelijk van hun locatie en functie, vaak als doel om een meerwaarde te zijn voor de buurt. Er wordt vaak actief samenwerking en contact met de buurt gezocht. De Kersenboomgaard in Leidsche Rijn is hier een voorbeeld van. Zij wordt door de gemeente Utrecht gesteund in het zoeken naar verbinding met de wijk door activiteiten, zoals kinderkunstweken en open dagen te organiseren waarbij buurtbewoners gebruik kunnen maken van de faciliteiten in de broedplaats. Hierdoor ontstaat er interactie tussen bewoners en gebruikers van de broedplaats, wat de sociale cohesie in de wijk kan bevorderen. Dit soort sociale contacten zijn voor deze werkplekken vaak noodzakelijk omdat ze zo naamsbekendheid en een imago opbouwen. De creatieve/kunstsector moet namelijk gezien en begrepen worden om bestaansrecht te kunnen hebben. Daarom wordt er vaak ook kunst of ander eigen werk in de openbare ruimte geplaatst.
De gedeelde werkplekken die voor iedereen toegankelijk zijn, de coworking space, zijn vooral gericht op het faciliteren van interactie tussen de gebruikers en zijn vaak gelegen op centrale plekken in steden of dorpen. Ze bieden faciliteiten en ruimtes aan die gericht zijn op het ‘ontmoeten’. Gebruikers van coworking spaces Flexcentraal in Bilthoven en Grytte op de Maliebaan in Utrecht geven allebei aan dat hun werkplek dienst doet als ontmoetingsplek. Het verschil tussen deze plekken, als gevolg van de locatie in verschillende gemeenten, is dat het samenwerkingsnetwerk van Flexcentraal persoonlijker is en dat de plek veelal wordt gebruikt door buurtbewoners die een dag niet naar kantoor gaan en elkaar hier ontmoeten voor een stukje collegialiteit. Bij Grytte vinden vooral bijeenkomsten van ondernemersnetwerken en zakelijke afspraken plaats. Het ‘ontmoeten’ is hier meer zakelijk georiënteerd. De ‘harde infrastructuur’ voor ondernemerschap, zoals de fysieke werkplekken, zijn al aanwezig in de grote gemeenten waardoor de coworking space, om op te vallen in de massa, zich vooral richt op aanvullende diensten. Dit is de ‘zachte infrastructuur’, zoals het aanbieden van catering, trainingsruimte of toegang tot een zakelijk netwerk. In kleine gemeenten is de ‘harde infrastructuur’ voor ondernemerschap minder ontwikkeld en zijn de werkplekken op zichzelf vaak al een aanvulling op het voorzieningenaanbod in de gemeente.
De omgevingseffecten zijn divers en afhankelijk van een heleboel factoren. Mijn onderzoek probeert hier inzicht in te bieden zodat zowel voor vragers, aanbieders als publieke actoren op de markt duidelijk wordt wat de gevolgen zijn voor de omgeving bij de komst van een nieuwe gedeelde werkplek.
Over Areaal Advies
De adviseurs van Areaal Advies werken met veel plezier aan het verbeteren van winkelgebieden, elk met hun eigen specialisme op het gebied van ruimtelijke economie, vastgoed en geografie. Als een vraagstuk echt complex wordt, komen wij het best tot ons recht. Door onze ervaring met interim werk bij gemeenten, bewegen we ons soepel door de bestuurlijke besluitvorming. We hebben passie voor het vak en zijn een partner met wie het prettig samenwerken is.
We zijn actief in gebieden waar het ‘niet lekker loopt’. Wat is de oorzaak en wat hebben de betrokkenen voor ogen? We praten met stakeholders en doen statistisch onderzoek. Dit leidt tot een strategische visie mét een realistisch uitvoeringsprogramma. Duidelijke stappen en samenwerking met een heldere taakverdeling geeft een blijvend resultaat!
Heeft u vragen of opmerkingen over mijn onderzoek, stuur dan gerust een mail naar c.leerssen@areaaladvies.nl
